Psikiyatrik Rehabilitasyon
Ruhsal bozukluk nedeniyle tedavi gören herkes, potansiyel olarak rehabilitasyon hizmetlerine gereksinim duyar (Bridges, Huxley ve Oliver 1994, Yurt 1996). Psikiyatrik rehabilitasyonun amacı; Ruhsal bakımdan hastalığı olan bireylerin toplumsal, mesleksel, eğitsel ve aile içindeki rollerini hiç değilse profesyonel yardım altında başarabilmelerini sağlamak için toplumsal destek sağlama ve beceri geliştirmektir (Liberman ve ark. 2000, Göka 2001). Psikiyatrik rehabilitasyon, ciddi ruhsal hastalığı olup, tedavi edilmiş insanlara kendi toplumlarında yaşamak, öğrenmek ve çalışmak için yeni olanaklar sağlama gereksiniminden doğmuştur. Psikiyatrik rehabilitasyon programları, psikiyatri hastanesinden taburcu olan hastalara bağımsız olarak yaşamalarını arnaçlayacak şekilde, ihtiyaç duyulan becerileri kazanmalarına ve çevresel kaynakları kullanmalarına yardımcı olan bir hizmettir (Sundeen 1998). Psikiyatrik rehabilitasyonda üç temel girişim kullanılır:1) Bireyin gücünü ve potansiyelini geliştirme,2) Yaşam becerilerini öğretme,3) Çevre desteklerini artırmadır (Öztürk 1996, Sundeen 1998). Etkili toplum destek sistemi, kronik ruhsal hastalar ve yakınları için çok yönlü hizmeti benimser. Toplum Destek Sistemi için ABD'de tek başına ya da birlikte uygulanabilen beş program modeli oluşturulmuştur: 1) Psikososyal rehabilitasyon modeli (Pschosocial Rehabilitation Model); bütün üyelerin işleyişe katıldığı "klüp evi" olarak organize edilmiş bir modeldir. Burada ikamet etmenin yanısıra eğitim, eğlenme-dinlenme, sosyal ve mesleksel hizmetler de sunulmaktadır.2) Tatil köyü modeli (Fairweather Lodge Model); hastalar için eğitimmerkezi (training center) olarak kullanılır.3) Toplum yaşamına alıştırma modeli (Training in Community LivingModel); hastaya kendi çevresi içinde temel başetme yeteneklerini öğretmeyi içerir.4) Yaşamı sürdürmede alternatif model (Consumer-Run Alternative Model); Hastaların kendi kendilerine ve birbirlerine yardım modelidir.5) Toplum çalışanı modeli (Community Worker Model); hastalara birlikteliği, duygusal desteği, toplum içinde yaşama yeteneklerini öğretmeyi içerir. Genel olarak hastaları part-time olarak ücretli ya da gönüllü çalıştırma biçimindedir (Huggins 1993, Sundcen 1998). Örneğin, New York'ta Down sendromlu hastaların işlettiği "Cafe Down" gibi.
